Hematopoietic Stem cell (HSC) หรือสเต็มเซลล์เลือด

Hematopoietic Stem cell (HSC) หรือสเต็มเซลล์เลือด เป็นเซลล์ต้นกำเนิดของเม็ดเลือด และองค์ประกอบของเลือด เพื่อไปทดแทนเซลล์และองค์ประกอบของเลือดที่ได้เสื่อมสภาพหรือหมดอายุ โดยจะแบ่งตัวและเจริญเติบโตไปเป็นเม็ดเลือดแดง ซึ่งทำหน้าที่นำออกซิเจนไปหล่อเลี้ยงทั่วร่างกาย และเม็ดเลือดขาวซึ่งช่วยต่อสู้กับสิ่งแปลกปลอมหรือเชื้อโรคและเกล็ดเลือด ที่ทำให้เลือดหยุดไหลเมื่อเกิดบาดแผล

สเต็มเซลล์ชนิด HSC ได้มาจาก สเต็มเซลล์จากเลือดสายสะดือ (Umbilical cord blood Stem Cells), สเต็มเซลล์จากไขกระดูก (Bone marrow), สเต็มเซลล์จากกระแสโลหิต (Pe-ripheral Blood Stem Cells:PBSCs) เป็นต้น

สเต็มเซลล์จากเลือดสายสะดือ (Umbilical cord blood Stem Cells) – เลือดจากสายสะดือ เป็นแหล่งของเซลล์ต้นกำเนิดของเลือด (Hematopoietic Stem Cell; HSCs) โดยเซลล์ต้นกำเนิดของเลือดนั้น ทางการรักษาจะนำไปใช้เกี่ยวกับโรคเลือด และโรคทางระบบภูมิคุ้มกัน

สเต็มเซลล์จากไขกระดูก (Bone marrow) – ไขกระดูก เป็นแหล่งเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดที่สำคัญ มีปริมาณเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดจำนวนมาก ในไขกระดูก ประกอบด้วยเซลล์หลายชนิดอยู่รวมกัน เซลล์ชนิดสำคัญ คือ เซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือด เมื่อนำไปปลูกถ่าย สามารถใช้สร้างระบบเลือดทั้งระบบขึ้นมาใหม่ในผู้ป่วยได้

สเต็มเซลล์จากกระแสโลหิต (Pe-ripheral Blood Stem Cells:PBSCs) – กระแสเลือดในสภาวะปกติจะมีปริมาณเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดจำนวนน้อย แต่เมื่อได้รีบยากระตุ้นเม็ดเลือดขาว จะทำให้เซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดเข้าไปในกระแสเลือดได้มากขึ้น สเต็มเซลล์จากกระแสโลหิต สามารถเก็บได้จากกระแสเลือดของคุณเอง เพื่อใช้รักษาโรคที่เป็นอันตรายร้ายแรงถึงชีวิตที่อาจจะเกิดขึ้นได้ ระดับจำนวนสเต็มเซลล์ในกระแสเลือด มีความสำคัญต่อสุขภาพ ผู้ที่มีระดับจำนวนสเต็มเซลล์ในกระแสเลือดที่มากพอจะมีสุขภาพดี ในขณะที่ผู้ป่วยที่เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ พบว่าระดับจำนวนสเต็มเซลล์อยู่ในระดับต่ำกว่าปกติ

นอกจากนี้ ระดับจำนวนสเต็มเซลล์ที่ต่ำกว่าปกตินี้ ยังพบว่ามีความสัมพันธ์กับโรคร้าย และลักษณะการดำเนินชีวิตที่ไม่เหมาะสม อาทิเช่น โรคเส้นเลือดตีบ (Stroke) , โรคความจำเสื่อม (Alzheimer’s Disease) , โรคปวดหัวแบบรุนแรง (Migraine) , โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (Myocardial infarction) , โรคเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ (Erectile dysfunction) , สุขภาพของหลอดเลือด (Vascular heart) , เนื้อเยื่อที่ได้รับบาดเจ็บ (Injured tissue) , และการสูบบุหรี่ เป็นต้น

HSC สามารถนำไปใช้รักษาโรคอะไรได้บ้าง?

  1. กลุ่มโรคเกี่ยวกับความผิดปกติของไขกระดูก
  2. โรคมะเร็งระบบเลือด เช่น leukemia หรือมะเร็งอื่น ๆ ที่ต้องรักษาด้วยเคมีบำบัด
  3. โรคภูมิคุ้มกันบกพร่องแต่กำเนิด
  4. โรคเกล็ดเลือดผิดปกติ
  5. โรคเม็ดเลือดแดงผิดปกติ เช่น Aplasia
  6. กลุ่มโรคโลหิตจางจากสาเหตุต่างๆ และจำเป็นต้องรักษาด้วยวิธีการถ่ายเลือดเป็นประจำ
  7. กลุ่มโรคธาลัสซีเมีย
  8. กลุ่มโรคพันธุกรรมเมตาโบลิก เช่น Osteoporosis

เซลล์ต้นกำเนิด สามารถแบ่งออกเป็นสองชนิดใหญ่ ๆ คือ เซลล์ต้นกำเนิดจากตัวอ่อน และเซลล์ต้นกำเนิดจากผู้ใหญ่ (Adult Stem Cell) เนื่องจากว่า เซลล์ต้นกำเนิดมีความสามารถที่จะเจริญและพัฒนาไปเป็นเซลล์ทุกประเภทในร่างกาย จึงได้รับความสนใจอย่างมากโดยเฉพาะทางการแพทย์ เพื่อใช้รักษาโรค ซึ่งในตอนนี้ บางประเทศได้มีการใช้สเต็มเซลล์ในการรักษาโรคบางโรคได้อย่างไม่ผิดกฎหมาย และมีงานวิจัยเป็นจำนวนมาก ที่สนับสนุนว่าการรักษาโดยใช้สเต็มเซลล์เป็นวิธีการรักษาทีได้ผลดีที่สุดวิธีหนึ่ง เช่น การรักษาโรคเบาหวานโรค หัวใจขาดเลือด โรคเกี่ยวกับความเสื่อม และของระบบประสาท เป็นต้น

ประโยชน์ที่จะได้รับ